Quy luật giá trị là quy luật kinh tế cơ bản chi phối hoạt động sản xuất và trao đổi hàng hóa trong nền kinh tế thị trường. Quy luật này khẳng định rằng giá trị của hàng hóa được đo bằng lượng lao động xã hội trung bình cần thiết để sản xuất ra nó.
Nội dung cơ bản của quy luật giá trị
Giá trị của hàng hóa: là thước đo giá trị sử dụng của hàng hóa thông qua lượng lao động xã hội trung bình cần thiết để sản xuất ra nó.
Lượng lao động xã hội trung bình cần thiết: là lượng lao động xã hội trung bình mà người lao động có trình độ kỹ thuật và điều kiện lao động bình thường bỏ ra trong một đơn vị thời gian để sản xuất ra một đơn vị sản phẩm hàng hóa nhất định.
Giá trị trao đổi: là giá cả của hàng hóa được thể hiện bằng tiền tệ. Giá trị trao đổi của hàng hóa có thể dao động xung quanh giá trị của nó nhưng xu hướng chung là nó sẽ tiệm cận giá trị.
Quy luật giá trị biểu hiện qua các quy luật khác của sản xuất hàng hóa
Quy luật cung - cầu: Cung và cầu của hàng hóa chịu sự chi phối của quy luật giá trị. Khi cung lớn hơn cầu, giá trị trao đổi của hàng hóa sẽ giảm xuống và ngược lại.
Quy luật cạnh tranh: Cạnh tranh giữa các doanh nghiệp buộc họ phải sản xuất ra những sản phẩm có chất lượng cao, giá cả hợp lý để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.
Quy luật giá cả: Giá cả của hàng hóa biến động theo quy luật giá trị và quy luật cung - cầu.
Quy luật giá trị có vai trò quan trọng trong nền kinh tế thị trường
Điều tiết sản xuất: Quy luật giá trị giúp điều tiết sản xuất theo nhu cầu của thị trường. Khi một loại hàng hóa nào đó có giá trị trao đổi cao hơn giá trị của nó, các doanh nghiệp sẽ sản xuất thêm loại hàng hóa đó để thu lợi nhuận. Ngược lại, khi một loại hàng hóa nào đó có giá trị trao đổi thấp hơn giá trị của nó, các doanh nghiệp sẽ hạn chế sản xuất loại hàng hóa đó.
Thúc đẩy tiến bộ khoa học kỹ thuật: Để sản xuất ra những sản phẩm có chất lượng cao, giá cả hợp lý, các doanh nghiệp buộc phải áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất.
Phân hóa giai cấp: Trong xã hội có giai cấp, quy luật giá trị dẫn đến sự phân hóa giai cấp ngày càng sâu sắc. Giai cấp thống trị chiếm đoạt một phần giá trị thặng dư do người lao động tạo ra.
Kết luận
Quy luật giá trị là quy luật kinh tế cơ bản chi phối hoạt động sản xuất và trao đổi hàng hóa trong nền kinh tế thị trường. Quy luật này có vai trò quan trọng trong việc điều tiết sản xuất, thúc đẩy tiến bộ khoa học kỹ thuật nhưng cũng dẫn đến sự phân hóa giai cấp.
