Môi giới chứng khoán thời công nghệ

Sức hút của nghề môi giới

TTCK đi vào hoạt động được 24 năm nhưng nghề môi giới chứng khoán mới chỉ được thực sự quan tâm phát triển từ năm 2009. Năm 2006 - 2007, TTCK mới bắt đầu được biết đến khi dòng tiền đổ vào thị trường rất mạnh mẽ, khi đó môi giới rất ít, chủ yếu hoạt động trên thị trường phi tập trung, với nghiệp vụ chính là đặt lệnh giao dịch tại quầy và gọi điện thoại cho khách hàng. Các công ty chứng khoán (CTCK) chỉ bắt đầu tập trung phát triển đội ngũ môi giới chứng khoán kể từ năm 2009, các tiêu chuẩn của nghề bắt đầu được quy định rõ ràng hơn và số lượng nhân viên môi giới dần nâng lên tại các CTCK từ hàng trăm lên tới hàng nghìn nhân viên.

Với sự phát triển của TTCK như hiện nay, nghề môi giới chứng khoán dần trở thành một nghề xu hướng với mức thu nhập khá và đang được rất nhiều người quan tâm, nhất là các bạn trẻ. Tuy nhiên, là công việc tiếp xúc với một thị trường đa lĩnh vực, người hành nghề môi giới chứng khoán đòi hỏi cần có nền tảng kiến thức chuyên môn kết hợp linh hoạt với nhiều kỹ năng khác như: khả năng nghiên cứu, phân tích và nhận định về xu hướng đầu tư, cùng các quy luật vận động của thị trường; Biết cách trình bày thông tin đã nghiên cứu về tình hình TTCK, cách thức thị trường hoạt động cho các khách hàng tham gia đầu tư, giúp khách hàng nắm bắt dễ dàng những gì đang diễn ra, hỗ trợ đưa ra các quyết định đầu tư dễ dàng hơn; Tư vấn các giao dịch chứng khoán tiềm năng: những ngành nên đầu tư, các mã cổ phiếu tiềm năng và giá cả giao dịch để nhà đầu tư cân nhắc khi mua - bán chứng khoán; Theo dõi các giao dịch đã thực hiện để có những đề xuất sinh lợi hiệu quả cho nhà đầu tư, đồng thời dự báo về rủi ro và đề xuất các giải pháp tiếp theo…

Mặt khác, chuyên viên môi giới chứng khoán thường phải đối mặt với nhiều áp lực về doanh số và thị trường. Vì vậy, khả năng chịu được áp lực công việc sẽ giúp nhà môi giới chứng khoán đảm bảo doanh số luôn đạt chỉ tiêu, duy trì được hiệu suất công việc. Bên cạnh đó, kỹ năng tìm kiếm khách hàng chính là một lợi thế trong nghề môi giới chứng khoán, giúp cho các chuyên viên môi giới chứng khoán chủ động tiếp cận những đối tượng khách hàng tiềm năng.

Đến tháng hết 6/2024, số tài khoản giao dịch tại Việt Nam đã đạt hơn 8 triệu tài khoản, tương đương với 8% dân số. Con số này phần nào cho thấy sức hấp dẫn và mức độ sôi động của TTCK đang tăng cao với sự tham gia ngày càng nhiều của các nhà đầu tư mới và có xu hướng trẻ hóa. Đây là một cơ hội hấp dẫn để nắm bắt các tệp khách hàng tiềm năng và tìm kiếm nhiều cơ hội phát triển trong nghề môi giới chứng khoán. Điều này cũng đồng nghĩa với việc nghề môi giới chứng khoán sẽ có nhiều tiềm năng phát triển trong thời gian sắp tới.

Sự cạnh tranh thời chứng khoán công nghệ

Mặc dù là một việc làm khá hấp dẫn, tính cạnh tranh của công việc này cũng rất cao. Nguyên nhân là do những biến động trên thị trường thường dẫn đến việc cắt giảm nhân sự ở các CTCK. Sự thanh lọc này khiến cho các nhà môi giới luôn phải nỗ lực không ngừng để có thể tồn tại với nghề.

Thống kê của CTCK VPBank (VPBankS) trong quý I/2024 cho thấy, lợi nhuận gộp từ hoạt động môi giới hồi phục nhưng đóng góp kết quả kinh doanh của top 30 CTCK tỷ trọng ngày càng nhỏ trong cơ cấu lợi nhuận gộp của ngành chỉ với 5,2%. Hoạt động môi giới trong quý I/2024 tiếp tục giảm ở cả 2 mảng tư vấn phát hành cổ phiếu (ECM) và tư vấn phát hành trái phiếu (DCM) với lợi nhuận gộp chỉ đạt 233 tỷ. Trong đó, riêng TCBS đã chiếm hơn 90% tổng lợi nhuận gộp của ngành.

Cùng với thăng trầm của thị trường, nghề môi trường chứng khoán chứng kiến nhiều sự thay đổi, trước tiên là về cách tiếp cận khách hàng. Thời nay, khi ghé thăm các CTCK một cách thường xuyên, cách sắp xếp quầy giao dịch đã bị thu hẹp bởi hầu hết các giao dịch đã được thực hiện trực tuyến.

Ngoài ra, sự phát triển của truyền thông và mạng xã hội đã khiến cách tiếp cận của các CTCK, đội ngũ môi giới… phải có sự thay đổi để thích nghi. Cuộc đua về sự hiện diện trên không gian mạng xã hội cũng quyết liệt không kém kênh truyền thống. Chưa nói đến chất lượng, xét riêng về tần suất độ phủ sóng thì không khó để bắt gặp các nội dung về tài chính, chứng khoán trên các nền tảng xã hội như Youtube, Facebook hay Tiktok...

Quá trình chuyển đổi số đã khiến một bộ phận môi giới truyền thống ở các CTCK chịu nhiều ảnh hưởng. Để thích nghi với xu hướng đó, các môi giới truyền thống cần thay đổi để tiếp tục tồn tại và phát triển.

Theo ông Hoàng Đức Anh, chuyên viên môi giới chứng khoán có 16 năm kinh nghiệm ở CTCK VNDirect, ở góc độ làm nghề, việc nắm bắt cơ hội nghề trong dài hạn cũng xuất hiện nhiều thách thức. Thách thức đến từ sự thay đổi của ngành lẫn sự cạnh tranh của các nền tảng tư vấn sử dụng công nghệ. Đầu tiên là xu hướng phí giao dịch ngày càng giảm và tiến dần về miễn phí. Trong thời gian qua, không ít CTCK đã miễn phí giao dịch để thu hút khách hàng. Trong tương lai, khả năng xu hướng này sẽ tiếp diễn mạnh mẽ, với sự tham gia quyết liệt của các CTCK lớn. Đó sẽ là thách thức của đội ngũ môi giới để tìm kiếm nguồn thu nhập thay thế, khi nguồn thu nhập chính có nguy cơ dần bị co lại.

Ngoài ra, ông Đức Anh cũng cho rằng với sự phát triển của công nghệ thông tin, nhiều App giao dịch với những bộ lọc cổ phiếu hay công nghệ phân tích AI giúp nhà đầu tư có thêm nhiều tham khảo. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng nhất của nhà môi giới chứng khoán vẫn là phải có kiến thức, kinh nghiệm và tư duy đầu tư đúng đắn, có góc nhìn nhận vi mô, vĩ mô, làm chủ tâm lý giao dịch, kỷ luật quản trị rủi ro, “đi vốn” hợp lý, mua bán đúng thời điểm tại vùng giá an toàn, đầu tư bằng tiền nhàn rỗi chứ không phải lúc nào cũng mua full cổ phiếu hay dùng full margin, chọn những cổ phiếu cơ bản phản ánh được giá trị nội tại doanh nghiệp tốt là tiêu chí hàng đầu để định hướng, nhắc nhở nhà đầu tư của mình.

Mọi công nghệ nói chung chỉ là thứ hỗ trợ phần nào cho hoạt động hành nghề, vì bản chất chúng sẽ hoạt động trên các yếu tố mà con người thiết lập cho nó. Ví dụ như phân tích kỹ thuật là dựa vào dữ liệu quá khứ đã diễn ra, nó không có cảm xúc và chỉ phù hợp với cách giao dịch ngắn hạn với biên lợi nhuận nhỏ cho nhà đầu tư linh hoạt. Biên lợi nhuận lớn luôn dành cho nhà đầu tư trung và dài hạn với những cổ phiếu của doanh nghiệp tốt và tăng trưởng đều hàng năm cùng sự phát triển của nền kinh tế cũng như ổn định của chính trị, xã hội. Điều đó sẽ giúp cho nhà đầu tư an tâm nắm giữ chứng khoán cho dù thị trường có trải qua những đợt điều chỉnh được cho là cần thiết trên hành trình đi lên.

"Vấn đề quan trọng nhất của nhà môi giới chứng khoán vẫn là phải có kiến thức, kinh nghiệm và tư duy đầu tư đúng đắn, có góc nhìn nhận vi mô, vĩ mô, làm chủ tâm lý giao dịch, kỷ luật quản trị rủi ro, “đi vốn” hợp lý, mua bán đúng thời điểm tại vùng giá an toàn, đầu tư bằng tiền nhàn rỗi chứ không phải lúc nào cũng mua full cổ phiếu hay dùng full margin, chọn những cổ phiếu cơ bản phản ánh được giá trị nội tại doanh nghiệp tốt là tiêu chí hàng đầu để định hướng, nhắc nhở nhà đầu tư của mình."