Công nghiệp thực phẩm và tiềm năng phát triển tại Việt Nam

Việt Nam đang thuộc Top 10 quốc gia hàng đầu về chế biến và sản xuất thực phẩm trên thế giới. Mục tiêu đến năm 2030 là tăng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản lên 65-70 tỷ USD, gấp đôi hiện tại. Điều này chứng tỏ ngành công nghiệp thực phẩm ở Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ và có triển vọng tích cực trong tương lai. Cùng KYODO thảo luận về vai trò và tiềm năng của ngành này trong bài viết dưới đây.

1. Công nghiệp sản xuất thực phẩm là gì?

Công nghiệp thực phẩm là một ngành công nghiệp chuyên sản xuất các sản phẩm thực phẩm để cung cấp cho thị trường tiêu dùng. Ngành này bao gồm các hoạt động từ việc trồng trọt, chế biến, đóng gói cho đến phân phối các sản phẩm thực phẩm như rau củ quả, thịt, cá, đồ uống, đồ ăn chế biến sẵn và nhiều loại thực phẩm khác.

Công nghiệp sản xuất thực phẩm đòi hỏi sự chú trọng đặc biệt đến vệ sinh an toàn thực phẩm và tuân thủ các quy định về chất lượng sản phẩm. Bên cạnh đó, áp dụng các công nghệ hiện đại vào chế biến và bảo quản để đảm bảo sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng, an toàn vệ sinh là điều cần thiết.

Các hoạt động trong ngành công nghiệp sản xuất thực phẩm bao gồm:

• Nông nghiệp: các hoạt động về trồng trọt, chăn nuôi thủy, hải sản, gia súc gia cầm,…
• Chế biến thực phẩm: chuẩn bị các sản phẩm tươi cho thị trường và sản xuất các sản phẩm thực phẩm chế biến sẵn.
• Sản xuất: hóa chất nông, xây dựng nông nghiệp, máy móc và vật tư nông nghiệp, hạt giống,…
• Các hoạt động kinh doanh liên quan đến thực phẩm (siêu thị, cửa hàng, tạp hóa, chợ, bán lẻ, …).

Xem thêm: Luật an toàn vệ sinh thực phẩm 2015 NĐ CP

2. Vai trò của công nghiệp thực phẩm

Công nghiệp thực phẩm đóng vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống xã hội hiện nay. Ngành này đảm nhiệm nhiều chức năng thiết yếu, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống con người và sự phát triển kinh tế - xã hội.

• Cung cấp nguồn thực phẩm cho người tiêu dùng.
• Việc tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp qua chế biến thúc đẩy người dân tăng cường sản xuất, áp dụng khoa học kỹ thuật, nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm. Góp phần phát triển kinh tế nông thôn, cải thiện đời sống người nông dân.
• Đem đến cho người tiêu dùng nhiều lựa chọn, nâng cao chất lượng cuộc sống.
• Cung cấp nhiều mặt hàng xuất khẩu như thủy hải sản, gạo, cà phê, cao su,…nhằm đem lại nguồn thu nhập ngoại tệ lớn cho đất nước.

Hơn nữa, ngành công nghiệp thực phẩm là tiền đề đẩy mạnh sự phát triển cho các ngành công nghiệp sản xuất mặt hàng tiêu dùng, ngành công nghiệp chăn nuôi, trồng trọt,…nhằm cung cấp cho ngành công nghệ chế biến lương thực, thực phẩm.

Xem thêm: Top 10 tiêu chuẩn thực phẩm phổ biến trên thế giới

3. Thực trạng ngành công nghiệp thực phẩm Việt Nam

Ngành công nghiệp thực phẩm đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế của Việt Nam. Với dân số đông, thu nhập và nhu cầu tiêu thụ gia tăng, ngành này không chỉ đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội mà còn thúc đẩy xuất khẩu và tạo việc làm cho người dân. Ngành chế biến thực phẩm được kỳ vọng thu hút đầu tư lớn từ các nguồn trong và ngoài nước.

Công nghiệp thực phẩm những năm vừa qua cũng có sự tăng trưởng vượt bậc, với những doanh nghiệp/tập đoàn hàng đầu trong lĩnh vực có thể kể đến như: Masan, TH, Vinamilk, NutiFood, Acecook, Sabeco, Kinh Đô, … Đang có những vị thế đáng kể trên thị trường quốc tế.

(Tăng trưởng với năm trước)

(Dự báo tốc độ tăng trưởng)

Bảng ước tính doanh thu ngành thực phẩm của các quốc gia top đầu Đông Nam Á (Nguồn: Statista)

4. Tiềm năng của ngành công nghiệp thực phẩm ở Việt Nam

Công nghiệp chế biến thực phẩm đang có sự tăng trưởng nhanh chóng và mạnh mẽ. Sự cạnh tranh giữa các ngành công nghiệp chế biến đang dần đưa ra nhiều sản phẩm đa dạng để đáp ứng nhu cầu thị trường. Đặc biệt, ngành công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm đang ghi nhận sự tăng trưởng tích cực trong xuất khẩu.

Tình hình các mặt hàng và sản phẩm thực phẩm chủ lực

Nông sản

• Gạo: Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới. Gạo Việt Nam được ưa chuộng nhờ chất lượng và giá cả cạnh tranh.
• Cà phê: Nổi tiếng với cafe Robusta với hương vị đậm đà và đang được tiêu thụ rộng rãi trên thị trường quốc tế.
• Thủy sản: Một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực nhờ vào chất lượng và giá cả hợp lý.
• Hạt điều: Đang được đánh giá cao về chất lượng và đang được nhập khẩu đến nhiều thị trường khó tính như Châu Âu và Mỹ.
• Tiêu: Tiêu đen, hạt tiêu với hương vị cay nồng đặc trưng, được sử dụng rộng rãi trong gia vị của ngành công nghiệp thực phẩm.
• Rau quả: Các loại rau quả nhiệt đới cũng đang được đưa đến nhiều nước trên thế giới.

Thực phẩm chế biến

• Mì ăn liền: Thuộc top những sản phẩm chế biến được xuất khẩu nhiều nhất của Việt Nam.
• Đồ uống: Cafe hòa tan, trà đóng chai, nước trái cây, … là các mặt hàng xuất khẩu tiềm năng.
• Thực phẩm: Thịt đông lạnh, thủy hải sản chế biến sẵn, ngũ cốc, chế phẩm, gia vị.
• Bánh kẹo: Với hương vị truyền thống, được xuất khẩu đến nhiều nước trong khu vực.

Các lợi thế và yếu tố thúc đẩy ngành thực phẩm

• Điều kiện tự nhiên thuận lợi, tạo điều kiện sản xuất và cung ứng nguyên liệu, nguồn hàng.
• Nguồn lao động dồi dào với chi phí nhân công hợp lý.
• Chính sách hỗ trợ của nhà nước đang tập trung hỗ trợ phát triển nông nghiệp, xuất khẩu nông sản, thực phẩm.
• Mở rộng thị trường với việc ký kết các hiệp định thương mại tự do.

Các khó khăn gặp phải

• Cạnh tranh gay gắt với nhiều quốc gia khác.
• Tiêu chuẩn chất lượng ngày càng khắt khe và nhiều doanh nghiệp chưa đủ điều kiện đáp ứng.
• Vận chuyển và bảo quản đòi hỏi công nghệ và quy trình chặt chẽ.
• Thị trường và người tiêu dùng ngày càng khó tính, quan tâm nhiều hơn đến các vấn đề chất lượng, giá cả.

5. Công nghệ chế biến thực phẩm phổ biến hiện nay

Công nghệ chế biến thực phẩm đã phát triển rất nhiều trong những năm gần đây. Các công nghệ này giúp tăng cường độ bền vững của thực phẩm, giảm thiểu lãng phí thực phẩm và cải thiện chất lượng thực phẩm. Dưới đây là một số công nghệ chế biến thực phẩm phổ biến:

• Tiệt trùng: Sử dụng nhiệt độ cao để tiêu diệt vi khuẩn và các loại vi sinh vật khác trong thực phẩm, giúp kéo dài tuổi thọ của thực phẩm và giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng thực phẩm.
• Đóng hộp: Là quá trình đóng gói thực phẩm vào hộp hoặc lon, giúp bảo vệ thực phẩm khỏi ánh sáng, không khí và vi khuẩn.
• Sấy khô: Đây là quá trình loại bỏ nước từ thực phẩm bằng cách sử dụng nhiệt độ cao.
• Lên men: Sử dụng vi khuẩn để biến đổi thành phần dinh dưỡng của thực phẩm, giúp tạo ra các sản phẩm như sữa chua, bia và rượu vang.
• Đông lạnh: Sử dụng nhiệt độ rất thấp để bảo quản thực phẩm, giúp giữ nguyên chất lượng của thực phẩm.
• Chưng cất: Là quá trình tách các thành phần của thực phẩm bằng cách sử dụng nhiệt độ cao, tạo ra các sản phẩm như dầu ăn, rượu và nước hoa quả.

Tuy nhiên, các công nghệ chế biến thực phẩm cũng có thể gây ra mất chất dinh dưỡng và tác động đến sức khỏe nếu được sử dụng quá mức hoặc không đúng cách. Do đó, việc lựa chọn thực phẩm và công nghệ chế biến thực phẩm phù hợp là rất quan trọng.

Hy vọng những chia sẻ trên sẽ giúp bạn hiểu hơn về ngành công nghiệp thực phẩm tại Việt Nam.

Xem thêm: Thiết kế nhà máy thực phẩm tiêu chuẩn